Actualiteiten jurisprudentie geluid – augustus 2022

Ruimtelijke ordening

Hoogezand Sluiskade-Werfkade: ABRvS 27 juli 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2168

Ken je wetsgeschiedenis. Alle ogen zijn gericht op de komst van de Omgevingswet, maar op 22-2-‘22 lag op de Kneuterdijk 22 het kaartmateriaal op tafel van een bijna antiek te noemen ‘uitbreidingsplan’ uit 1964.

De gemeente Midden-Groningen wil in Hoogezand een passend bestemmingsplan vaststellen voor twee gezoneerde industrieterreinen en de 22 daarnaast gelegen voormalige bedrijfswoningen. Deze bedrijfswoningen worden als burgerwoning gebruikt. De gemeente wil ze nu als zodanig bestemmen. Om dat te bewerkstelligen zullen de woningen niet langer onderdeel uitmaken van het gezoneerde industrieterrein. De woningen komen binnen de geluidszone te liggen. Omdat de geluidbelasting vanwege het industrieterrein hoger is dan de voorkeurswaarde, worden hogere grenswaarden vastgesteld.

De uitspraak vermeldt niet hoe hoog deze waarden zijn. De Afdeling verwijst alleen naar artikel 55 lid 4 Wgh waaruit volgt dat in dit geval voor bestaande woningen hogere waarden kunnen worden vastgesteld tot 60 dB(A).

De bewoners van de woningen betogen dat zij veel geluidsoverlast ondervinden. Zij zijn bang dat dit erger wordt met de hogere waarde. Waarschijnlijk speelt daarin mee dat de geluidsoverlast wordt gelegitimeerd door het vaststellen van een hogere waarde.

In de redenering van de gemeente worden de bewoners er juist beter van. Bij de ligging op het gezoneerde industrieterrein zijn de woningen immers ‘vogelvrij’. Ze zijn dan uitgezonderd van toetsing. Nu is er in ieder geval een grens en is de gemeente ook verplicht om gevelisolerende maatregelen toe te passen om de verplichte binnenwaarde te garanderen.

De bewoners stellen dat zij helemaal geen onderdeel uitmaken van het industrieterrein. Zij verwijzen naar het oude kaartmateriaal. Het gezoneerde industrieterrein heeft een donkergrijze arcering. Hun woningen zijn lichtgrijs gearceerd.

De Afdeling ziet hetzelfde verschil in arcering. Uit de legenda bij de plankaart valt echter niet op te maken van het verschil betekent. Aan de hand van de het zonebesluit, in samenhang met de zonekaart en de plankaart van het voorheen geldende uitbreidingsplan, leidt de Afdeling toch af dat de 22 woningen onderdeel uitmaakten van de gezoneerde industrieterreinen. Dat betekent dat zij dus niet beschermd waren tegen geluidhinder.

De Afdeling vindt dat de gemeente vervolgens voldoende heeft gemotiveerd waarom de hogere waarde acceptabel is. Er is een balans gezocht tussen enige uitbreidingsruimte voor de bedrijven, zonder direct de maximale hogere waarde toe te kennen. Overdrachtsmaatregelen zijn niet haalbaar. Een geluidscherm zou net zo hoog moeten zijn als de verdieping van de woningen. Dat is stedenbouwkundig onaanvaardbaar en financieel onhaalbaar. Gevelmaatregelen zijn wel uitvoerbaar en daar is ook budget voor beschikbaar.

Laad- en loswal Giethoorn: ABRvS 20 juli 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2073

De activiteiten op en rondom de laad- en loswal in de Kerkweg in Giethoorn blijven bekritiseerd en komen telkens terug in de rechtspraak (omgevingsvergunning, handhaving, bestemmingsplan).

Deze uitspraak gaat over het bestemmingsplan dat een intensivering van de activiteiten op deze laad- en loswal ruimtelijk moet borgen. De laad- en loswal heeft een belangrijke functie in Giethoorn, omdat transport over de weg maar beperkt mogelijk is in Giethoorn.

Een tweetal omwonenden verzetten zich met name tegen de mechanisch verladen van goederen op een ponton. De kern van de discussie is of alle ruimtelijke gevolgen van het mechanisch verladen goed zijn onderzocht en of het bestemmingsplan dus op de juiste uitgangspunten is gebaseerd. De STAB wordt ingeschakeld om een rapport op te stellen over de vraag of alle geluidsaspecten over het gebruik van de laad- en loswal voldoende in beeld zijn gebracht. De STAB komt tot de conclusie dat dat niet het geval is. Er is van alles mis en gebrekkig.

Er is niet uitgegaan van de representatieve invulling van de maximale planologische mogelijkheden van het plan, aldus de STAB. De STAB is van mening – en de ABRvS sluit zich bij deze mening aan – dat het volledige gebruik van de laad- en loswal had moeten worden onderzocht, te meer omdat het gebruik geen incidentele activiteiten op een willekeurige locatie betreft, maar een specifiek voor laden en lossen ingerichte locatie, waar diverse activiteiten met betrekking tot het overslaan van goederen en het vervoer van personen samenkomen. Het transport van materieel en vervoer van personen zou geheel niet zijn onderzocht, terwijl die activiteiten een relevante bijdrage kunnen leveren aan de geluidsbelasting.

Daarnaast zijn de bronvermogens niet juist. Er had uitgegaan moeten worden van hogere bronvermogens. Er is onvoldoende duidelijkheid over de gehanteerde bronsterkte voor het dichtslaan van vrachtwagenportiers en voor vallende voorwerpen op de pontons.

Daarnaast is het aannemelijk dat bij contact tussen harde materialen bij het laden en lossen hardere piekgeluiden zullen optreden dan 110 dB(A), waarvan is uitgegaan en dat dit weliswaar met 5 dB(A) kan worden gereduceerde door het toepassen van valmatten, maar het treffen van deze maatregelen is niet vastgelegd in de planregels.

En overigens wordt nog opgemerkt dat bij het laden en lossen hardere en/of andersoortige piekgeluiden kunnen optreden omdat er geen toezicht is op het gebruik van de laad- en loskade door externen.

Kortom: de gemeenteraad moet haar geluidshuiswerk opnieuw doen. Helaas krijgt ze niet de mogelijkheid om dit gebrek te herstellen via een bestuurlijke lus. Het natuuronderzoek moet namelijk ook opnieuw. Vanwege deze gebreken wordt het vaststellingsbesluit geheel vernietigd en moet de gemeenteraad terug naar de ‘tekentafel’. Misschien wel beter zo, er lijkt immers wel veel te schorten aan dit bestemmingsplan. De rechtspraak over deze inmiddels ‘beruchte’ laad- en loswal lijkt daarmee nog niet voltooid.

Artillerie-Schietkamp ’t Harde: ABRvS 27 juli 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2164

De raad van Oldebroek heeft medewerking verleend aan het verzoek om een woonbestemming toe te kennen aan twee recreatiewoningen. De Minister komt hiertegen in het geweer. De recreatiewoningen liggen namelijk dichtbij het Artillerie-Schietkamp (ASK).

Het ASK is een van de belangrijkste schietterreinen van Defensie. Alle krijgsmachtdelen maken gebruik van het schietkamp, evenals de nationale politie. Het ASK omvat een groot aantal schietbanen en voorziet jaarlijks in schiettrainingen van duizenden manschappen. Jaarlijks worden er ruim drie miljoen schoten gelost en proeven met explosieven ondernomen. Daarnaast is het ASK de enige langeafstandsschietbaan in Nederland waar geoefend kan worden met het afvuren van houwitsers.

Drie jaar geleden stonden de raad van Oldebroek en de Minister ook al tegenover elkaar. Toen werd voor 38 recreatiewoningen een woonbestemming opgenomen in het bestemmingsplan. Uiteindelijk is dat bestemmingsplan overeind gebleven. Op die woningen was de geluidbelasting zodanig dat aan stap 3 van de VNG-brochure werd voldaan en de cumulatieve geluidhinder werd beoordeeld als redelijk woon- en leefklimaat. Dat de woningen in de toekomst in de weg zouden kunnen staan aan een nieuwe vergunningverlening voor het ASK, werd als een onzekere toekomstige gebeurtenis afgedaan.

Hoe anders is dat nu. De twee recreatiewoningen liggen kennelijk wat dichterbij. Deze woningen zouden twee nieuwe beoordelingspunten opleveren als er een nieuwe omgevingsvergunning milieu zou moeten worden afgegeven voor het ASK. Geheel onmogelijk zou dat niet zijn, maar de Afdeling vindt nu dat er wel rekening mee moet worden gehouden dat die vergunning voor het ASK zou kunnen worden geweigerd of dat vergunningverlening alleen mogelijk is indien er zeer kostbare maatregelen worden genomen. Op de betreffende woningen treedt een geluidbelasting op van 56 dB Bs,dan. Dit is een speciale dosismaat die rekening houdt met het laagfrequent karakter van het schietgeluid op het ASK. De voorkeursgrenswaarde is 50 dB Bs,dan. Er kan worden afgeweken tot 60 dB mits aan een streng toetsingskader wordt voldaan.

Het risico dat de woningen in de weg staan aan toekomstige uitbreidingsplannen is niet ondenkbeeldig. De Minister heeft in 2018 een conceptaanvraag heeft ingediend voor uitbreiding van de activiteiten. Van een onzekere toekomstige gebeurtenis kan daarom niet worden gesproken. Maar nog belangrijker lijkt voor de Afdeling te zijn dat het ASK uniek is in Nederland. Zou het ASK niet meer als militair oefenterrein kunnen worden gebruikt, dan is er geen alternatief. Niet in Nederland, maar ook niet in het buitenland.

Alles overziend had de gemeenteraad daarom een groter gewicht moeten toekennen aan het zwaarwegende belang van de Minister van Defensie om de uitbreidingsmogelijkheden van het schietterrein te behouden. Het belang om twee recreatiewoningen om te katten naar burgerwoning delft het onderspit.

Dat er een overschot is aan recreatiewoningen doet volgens de Afdeling ook niet ter zake, omdat dat niks zegt over de noodzaak om daar dan maar burgerwoningen van te maken. Bovendien moest ook de gemeenteraad erkennen dat de akoestische kwaliteit matig zou zijn. Gebruik van de bovenverdieping voor geluidsgevoelige vertrekken was al uitgesloten.

Anno 2022 zal er des te meer begrip zijn voor de beslissing van de Afdeling om het belang van de Minister van Defensie doorslaggevend te laten zijn.

Reeshofweide Tilburg: ABRvS 3 augustus 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2255

Als er een uitspraak is waar ik met belangstelling naar uit heb gezien, dan is het wel deze. De uitkomst stelt teleur, maar om andere redenen dan u als lezer wellicht denkt.

De casus is interessant vanwege het volgende. De gemeente wil de bouw van 35 patiowoningen mogelijk maken. De woningen liggen binnen de akoestische invloedssfeer van een containerterminal. Barge Terminal vreest voor klachten en beperkingen in de bedrijfsvoering. Daartoe voert Barge Terminal aan dat er geen aanvaardbaar woon- en leefklimaat kan worden gegarandeerd.

In de tussenuitspraak van 23 juni 2021 oordeelde de Afdeling dat de gemeente onvoldoende heeft gemotiveerd dat er ter plaatse van de woningen een aanvaardbaar woon- en leefklimaat is. De piekgeluiden van Barge Terminal voldoen ieder afzonderlijk weliswaar aan de geluidnormen van het Activiteitenbesluit, maar komen wel zeer frequent voor. Bij deze frequentie is het daarom maar de vraag of dat nog aanvaardbaar is. Een goede ruimtelijke ordening vereist dus ook een afweging van geluidhinder die formeel binnen de wettelijke norm past.

Na de tussenuitspraak heeft de gemeente het bestemmingsplan opnieuw vastgesteld. De inhoud van het bestemmingsplan is hetzelfde gebleven, maar de motivering is verbeterd. De plantoelichting is aangevuld en er is aanvullend akoestisch onderzoek gedaan. De inhoud daarvan komt echter totaal niet aan de orde.

De gemeente blijkt belangrijke procedurele fouten te hebben gemaakt. Barge Terminal is persoonlijk op de hoogte gesteld dat het raadsvoorstel voor de gewijzigde vaststelling zou worden behandeld op de raadsvergadering van 13 december 2021. In werkelijkheid is dit al eerder behandeld, namelijk op 1 november 2021. Barge Terminal heeft daardoor haar contra-expertise niet onder de aandacht van de raadsleden kunnen brengen en heeft geen invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming. Deze gang van zaken is in strijd met het beginsel van fair play.

De Afdeling vernietigt het bestemmingsplan. Er wordt geen twee herstelmogelijkheid geboden. De gemeenteraad heeft een kans gehad en die verspeeld door Barge Terminal buiten spel te zetten.

Carillon bij woonzorgvoorziening Zwijndrecht: ABRvS 31 augustus 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2536

In Heerjansdam staat het raadhuis van de opgeheven gemeente…Heerjansdam. Heerjansdam is tegenwoordig onderdeel van de gemeente Zwijndrecht. De raad van Zwijndrecht heeft een plan vastgesteld voor een herbestemming van het van het voormalige raadhuis.

Het is de bedoeling dat het monumentale raadhuis wordt verbouwd tot een woonzorgvoorziening. Achter het raadhuis bevindt zich een carillon, ook een gemeentelijk monument. Dat carillon wordt binnen het plangebied verplaatst van de achter- naar de voorkant van het raadhuis.

Appellanten vinden het woonzorgcomplex te groot en massaal, maar maken zich ook zorgen over het carillon. Wat is daar immers de bedoeling van?

De gemeente heeft geen onderzoek gedaan naar de akoestische gevolgen van het carillon. Het carillon is op de huidige locatie namelijk niet in werking en het is ook na verplaatsing niet de bedoeling dat het carillon zal spelen. De omwonenden zijn er echter niet gerust op. Tijdens de zitting blijkt dat de zorgen niet onterecht zijn. Bij de Raad van State verklaart de gemeente namelijk dat het carillon na verplaatsing met een regelkast in het raadhuis wordt verbonden en dat het mogelijk is om op die manier het carillon automatisch te laten spelen. De regelkast beschikt daarvoor over verschillende melodieën die ten gehore kunnen worden gebracht.

De Afdeling concludeert dat het dus niet om een niet werkend carillon gaat. Het carillon kan vanuit het woonzorgcomplex mechanisch worden geactiveerd, op onzekere dagen en tijdstippen en voor onduidelijke doeleinden. De gemeente had de gevolgen voor het woon- en leefklimaat in kaart moeten brengen en in de belangenafweging moeten betrekken. Het beroep is gegrond en het bestemmingsplan gaat (overigens om meerdere redenen) onderuit.

Het is maar goed dat er een belletje is gaan rinkelen bij deze omwonenden. Is een carillon eenmaal planologisch toegestaan, dan is er geen enkele reële mogelijkheid om het geluid van een carillon nog aan banden te leggen. Zie daarvoor o.a. de uitspraak van de ABRvS d.d. 6 juli 2022 die ik hier besprak. Voor de omwonenden is dit dus zeker het moment om kritisch te zijn op een bestemmingsplan dat terloops de (ver)plaatsing van een carillon mogelijk maakt.

Horecabedrijf De Kwakel: ABRvS 24 augustus 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2465

Aan de rand van het dorp De Kwakel in de gemeente Uithoorn, wordt een horecabedrijf met recreatieve voorzieningen en teambuilding activiteiten mogelijk gemaakt. Inmiddels zijn er al twee zalen gerealiseerd met bar voor bruiloften en partijen, bedrijfsbijeenkomsten, presentaties en vergaderingen, een sport- en speelhal, een speelveld voor kinderen en teambuilding activiteiten en terrassen.

Kortom voor ieder wat wils, behalve voor de buurman op het aangrenzende perceel. Hij verwacht stevige geluidhinder en vindt dat het bestemmingsplan teveel mogelijk maakt. De Afdeling geeft hem daarin gelijk.

Het bestemmingsplan blijkt op meerdere punten te rammelen. Het akoestisch onderzoek is niet gebaseerd op de maximale planologische mogelijkheden. Zo is de situatie dat beide zalen gelijktijdig in gebruik zijn, niet onderzocht. Hetzelfde geldt voor het gelijktijdig gebruik van de buitenfaciliteiten.

Ook is de gemeente uitgegaan van het popmuziekspectrum, terwijl uit geluidmetingen door de adviseur van appellant blijkt dat het dancespectrum representatief is voor de grote zaal en het ultrabasspectrum voor de kleine zaal. De geluidsbelasting voor de omgeving is door de gemeente onderschat. Uitgaande van die spectra is bovendien teruggerekend wat de maximaal toelaatbare geluidniveaus in de zalen zijn. Het geluidniveau moet dan worden begrensd tot onder de waarden die in de NSG-richtlijn “muziekspectra in horecabedrijven” bij de toepasselijke spectra is vermeld. Het is dus de vraag of het bestemmingsplan uitvoerbaar is. Dat geldt des te meer als beide zalen gelijktijdig in gebruik zijn.

Er is nog een geluidscherm voorgeschreven in de planregels, maar er is niet bepaald aan welke eisen dat geluidscherm moet voldoen. Het scherm mag maximaal 2,5 meter hoog zijn. Maar hoeveel geluidreductie dit geluidscherm moet bewerkstelligen of uit welk materiaal het moet bestaan, dat is niet geregeld. Daarmee is niet duidelijk waar de planregel precies toe verplicht. Dit is in strijd met de rechtszekerheid.

De meest bijzondere bepaling vind ik nog wel de volgende. Er is een bouwvlak bestemd voor Recreatie. In de planregels is bepaald dat het parkeren voor gasten, gebruik van het speelgebouw, speeltoestellen en teambuilding activiteiten, gebruik van het terras en zaalverhuur “alleen is toegestaan op de locaties binnen het bouwvlak waar door middel van een akoestisch onderzoek is aangetoond dat aan de richtwaarde van de VNG en het Activiteitenbesluit milieubeheer wordt voldaan”.

Dit klinkt een beetje als vooruitlopen op de Omgevingswet, waarbij het vooruitschuiven van het akoestisch onderzoek onder omstandigheden mogelijk wordt gemaakt. Wat de bedoeling is ook is geweest, de Afdeling maakt er korte metten mee. Je kunt het gebruik van de gronden niet afhankelijk stellen van akoestisch onderzoek en een nadere beoordeling, namelijk of aan de geluidnormen wordt voldaan. Die afweging moet op voorhand worden gemaakt. Nu kan uit het bestemmingsplan niet worden opgemaakt wat er is toegestaan. Bovendien is onduidelijk wat onder de “richtwaarde van de VNG” moet worden verstaan. Deze plansystematiek is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. Overigens valt het te bezien of onder de Omgevingswet wel een zo ruime carte blanche kan worden gegeven.

Verkeer

Uitbreiding bebouwde kom Elburg: ABRvS 20 juli 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2064

Creatief denken is belangrijk om geluidsproblemen op te lossen. Soms wordt echter iets te creatief gedacht. De gemeenteraad van Elburg heeft de bebouwde kom willen vergroten om een geluidssituatie op te lossen voor een aantal bestaande en geplande woningen. Het vergroten van de bebouwde kom gebeurt door middel van een verkeersbesluit. Een verkeersbesluit moet echter gemotiveerd worden met ‘verkeers’ – argumenten, zoals verkeersveiligheid, bescherming van weggebruikers etc.

De gemeenteraad van Elburg heeft zich in allerlei bochten gewrongen om te beargumenteren dat de verkeersveiligheid de grondslag voor het verkeersbesluit was. De gemeenteraad kon echter niet ontkennen dat het belang om hogere maximale geluidsgrenswaarden voor de voorziene woningen het eigenlijke argument was om de bebouwde kom te vergroten. Zowel de Rechtbank als de Afdeling stellen daarom vast dat het verkeersbesluit onterecht is genomen.

Creatief denken is goed, maar het is wel belangrijk dat binnen het ‘juiste juridische hokje’ wordt gedacht.